Vụ việc liên quan đến Công ty TNHH Tổ chức sự kiện An Phát Đạt ở Hà Tĩnh bị xử phạt 25 triệu đồng vì mời nhân vật mạng Thông ‘Soái Ca’ biểu diễn trong một chương trình ca nhạc gần đây đã đặt ra những vấn đề nghiêm trọng về ranh giới giữa nghệ thuật và việc câu khách một cách rẻ tiền. Sự kiện này không chỉ đơn thuần là một trường hợp vi phạm hành chính mà còn đóng vai trò như một hồi chuông cảnh báo về xu hướng lệch chuẩn văn hóa đang âm thầm len lỏi vào đời sống nghệ thuật biểu diễn của chúng ta.
Chương trình có tên ‘Âm vang Sông La’ đã được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch (VHTTDL) Hà Tĩnh chấp thuận với 10 tiết mục được lên kế hoạch. Tuy nhiên, đơn vị tổ chức đã tự ý đưa vào hai hiện tượng mạng, trong đó có Thông ‘Soái Ca’, để giao lưu và biểu diễn ba ca khúc hoàn toàn không nằm trong kịch bản ban đầu. Lý do được đưa ra là để ‘thu hút khán giả’. Sự lựa chọn này phản ánh một thực tế đáng lo ngại: một số đơn vị đang xem sân khấu nghệ thuật – vốn dĩ là không gian để giới thiệu tác phẩm và tôn vinh giá trị thẩm mỹ – như một nơi để chạy theo trào lưu, lấy sự hiếu kỳ và cảm giác giải trí tầm thường thay thế cho các tiêu chí nghệ thuật.
Hiện tượng ‘bắt trend’ bằng cách sử dụng nhân vật mạng để câu kéo khán giả đang trở thành một con dao hai lưỡi. Khi sân khấu đánh mất đi những tiêu chí nghệ thuật cơ bản, nó không chỉ làm giảm đi uy tín của đơn vị tổ chức mà còn có nguy cơ kéo lùi gu thưởng thức của công chúng, đặc biệt là trong giới trẻ. Sức lan tỏa của mạng xã hội đã tạo ra những nhân vật có lượng theo dõi lớn, và không ít người trong số họ nổi lên không phải nhờ tài năng mà nhờ vào ngoại hình độc đáo, hành vi gây cười, hoặc phát ngôn ngôn tình sến sẩm. Thông ‘Soái Ca’ là một ví dụ điển hình.
Khi những nhân vật này được đưa lên sân khấu chính thống mà không có sự chọn lọc và kiểm định chất lượng, điều được gieo vào nhận thức của giới trẻ không còn là giá trị của nghệ thuật mà chỉ là sự tò mò và giải trí đơn thuần. Dần dần, giá trị ảo sẽ lấn át giá trị thật, và chuẩn mực về tài năng và cống hiến sẽ bị thay thế bằng độ ‘hot’ và mức độ được quan tâm trên mạng xã hội. Đây chính là nguy cơ làm méo mó thẩm mỹ của công chúng và tạo ra một ‘văn hóa ăn liền’, nơi mà mọi thứ đều được quyết định bởi lượng tương tác thay vì chất lượng nghệ thuật.
Quyết định xử phạt Công ty TNHH Tổ chức sự kiện An Phát Đạt đã cho thấy cơ quan quản lý đã kịp thời can thiệp và khẳng định ranh giới pháp lý. Tuy nhiên, câu chuyện không chỉ dừng lại ở một biên bản xử phạt. Nó đặt ra yêu cầu cấp thiết phải rà soát lại cơ chế quản lý và nâng cao vai trò giám tuyển nghệ thuật. Trách nhiệm không chỉ thuộc về các doanh nghiệp tổ chức sự kiện mà còn là của ngành văn hóa, của cộng đồng nghệ sĩ, và cả khán giả.
Trong bối cảnh mạng xã hội đang chi phối mạnh mẽ hành vi giải trí của công chúng, nghệ thuật biểu diễn cần một hàng rào chất lượng để đảm bảo giá trị nghệ thuật. Không phủ nhận sức hút của các nhân vật mạng, nhưng cần đặt họ đúng vị trí, đúng không gian và đúng mục đích. Một chương trình nghệ thuật, đặc biệt là do cơ quan quản lý cấp phép, phải đảm bảo các tiêu chí về chất lượng nội dung, thẩm mỹ và tính định hướng.
Sân khấu nghệ thuật là nơi nuôi dưỡng tâm hồn, chứ không phải là sàn diễn cho những trò gây cười nhất thời. Vụ việc ở Hà Tĩnh cần được nhìn nhận như một cảnh báo: nếu không kịp thời điều chỉnh và định hướng, chúng ta sẽ phải chứng kiến sự xuống cấp trong đời sống văn hóa, nơi mà ‘hiện tượng mạng’ chiếm chỗ của nghệ sĩ đích thực và giá trị của nghệ thuật bị xem nhẹ.
