Các nhà khoa học Trung Quốc đã phát hiện ra một “mật mã” địa chất ẩn sâu trong mỏ đất hiếm lớn nhất thế giới, nằm tại khu vực Bạch Vân Ngao Bác, Nội Mông Cổ. Phát hiện này không chỉ làm ngạc nhiên giới nghiên cứu mà còn có tiềm năng thay đổi cách tiếp cận tài nguyên chiến lược này trong thế kỷ 21.
Đất hiếm, được mệnh danh là “vàng công nghiệp” và “vàng chiến lược” của thời đại mới, đóng vai trò quan trọng trong sản xuất nhiều mặt hàng công nghệ cao như pin xe điện, tuabin gió, chip bán dẫn và các hệ thống vũ khí tối tân. Mỏ đất hiếm Bạch Vân Ngao Bác, chiếm 90% trữ lượng đất hiếm của Trung Quốc và gần 40% trữ lượng toàn cầu, đã trở thành tâm điểm chú ý của toàn cầu.
Câu chuyện về mỏ đất hiếm này bắt đầu từ năm 1927, khi ông Đinh Đạo Hành, một giảng viên trẻ của Đại học Bắc Kinh, phát hiện ra một dãy núi đá màu đen ánh kim trên thảo nguyên rộng lớn. Giáo sư Hà Tác Lâm, chuyên gia thạch học của Đại học Bắc Kinh, sau đó xác định rằng các mẫu đá tại đây chứa hàm lượng đất hiếm cực cao. Kể từ đó, Trung Quốc đã đầu tư mạnh mẽ vào hệ sinh thái khai thác, tinh luyện và ứng dụng đất hiếm, giúp đất nước trở thành thế lực thống trị toàn cầu trong lĩnh vực này.
Mới đây, một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Science Advances đã tiết lộ một phát hiện quan trọng. Phần lớn tài nguyên đất hiếm tại Bạch Vân Ngao Bác không hình thành cách đây 1,3 tỷ năm như giả định trước đây, mà thực sự đến từ một đợt hoạt động magma cách đây chỉ 430 triệu năm. Phát hiện này mở ra hướng thăm dò mới cho ngành công nghiệp đất hiếm toàn cầu và có thể giúp các quốc gia khác tìm kiếm các mỏ đất hiếm quy mô lớn.
Tuy nhiên, rào cản lớn nhất mà các quốc gia khác phải đối mặt là công nghệ tách chiết đất hiếm, vốn là bí quyết được Trung Quốc bảo vệ chặt chẽ trên quy mô công nghiệp. Việc Bắc Kinh nắm quyền kiểm soát phần lớn đất hiếm thế giới đã khiến nhiều nước phát triển phải tái cơ cấu chuỗi cung ứng, tìm kiếm nguồn thay thế và đầu tư vào việc khai thác trong nước.
Trong bối cảnh xung đột thương mại, cạnh tranh công nghệ và cuộc đua năng lượng xanh đang leo thang, đất hiếm không còn là vấn đề kỹ thuật thuần túy mà đã trở thành một vấn đề chiến lược và lợi ích sống còn. Việc Trung Quốc kiểm soát nguồn đất hiếm đã làm dấy lên lo ngại về sự phụ thuộc vào nguồn tài nguyên này và thúc đẩy các quốc gia khác tìm cách đa dạng hóa nguồn cung.
Trung Quốc đã và đang duy trì vị thế thống trị trong ngành công nghiệp đất hiếm, nhưng với phát hiện mới và sự chuyển dịch trong cách tiếp cận tài nguyên này, thế giới có thể sẽ chứng kiến một sự thay đổi đáng kể trong việc khai thác và sử dụng đất hiếm trong những năm tới.
