Lật lại quá trình hình thành và phát triển của Luật An toàn thực phẩm tại Việt Nam, có thể thấy rõ vai trò quan trọng mà luật này đã góp phần trong việc tạo hành lang pháp lý nhằm quản lý và kiểm soát chất lượng thực phẩm. Điều này không chỉ giúp nâng cao hiệu quả trong công tác bảo vệ sức khỏe cộng đồng mà còn giúp thị trường thực phẩm trở nên minh bạch và an toàn hơn. Tuy nhiên, sau hơn 15 năm triển khai và thực thi, hệ thống quản lý an toàn thực phẩm hiện nay vẫn còn tồn tại nhiều bất cập và thách thức cần được giải quyết một cách triệt để.
Một trong những vấn đề nổi bật là sự chồng chéo trong phân công và phân cấp giữa các cơ quan quản lý như Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Công Thương. Tình trạng này đã gây ra khó khăn trong việc phối hợp giữa các cơ quan chức năng cũng như trong quá trình xử lý các vi phạm về an toàn thực phẩm. Bên cạnh đó, bộ máy tổ chức quản lý an toàn thực phẩm tại địa phương còn thiếu sự đồng bộ và đang cồng kềnh, trong khi nguồn lực về con người và kinh phí lại hạn chế. Điều này dẫn đến công tác thanh tra, kiểm tra chỉ mang tính hình thức, không có tác dụng răn đe và ngăn chặn hiệu quả.
Một điểm yếu khác được chỉ ra là công tác hậu kiểm chưa được chú trọng đúng mức. Cụ thể, các doanh nghiệp sau khi tự công bố hoặc đăng ký bản công bố sản phẩm gần như không bị kiểm tra thường xuyên. Điều này tạo cơ hội cho thực phẩm kém chất lượng và giả mạo giấy tờ len lỏi vào thị trường, tiềm ẩn những nguy cơ về mất an toàn thực phẩm. Ngoài ra, tình trạng quảng cáo thổi phồng công dụng của sản phẩm thực phẩm chức năng hoặc thực phẩm bổ sung cũng gây ra sự hiểu lầm nghiêm trọng cho người tiêu dùng, ảnh hưởng đến quyền lợi của họ.
Trước những bất cập và thách thức này, Bộ Y tế đang tích cực xây dựng dự thảo Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) với nhiều điểm mới nhằm tăng cường hiệu quả quản lý. Dự thảo đề xuất tăng cường hậu kiểm, minh bạch hóa trách nhiệm trong toàn chuỗi sản xuất – kinh doanh, đồng thời bổ sung các hành vi bị cấm trong quảng cáo thực phẩm trên nền tảng trực tuyến. Một điểm đáng chú ý khác là dự thảo đề xuất tăng mức phạt đối với các hành vi vi phạm, lên tới 200 triệu đồng đối với cá nhân và 400 triệu đồng đối với tổ chức. Điều này thể hiện sự quyết tâm của cơ quan quản lý trong việc nâng cao tính răn đe và đảm bảo thực thi nghiêm ngặt các quy định về an toàn thực phẩm.
Mục tiêu của việc sửa đổi Luật An toàn thực phẩm lần này là tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước, cải cách thủ tục hành chính, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và đảm bảo an toàn sức khỏe cộng đồng trong bối cảnh thị trường thực phẩm ngày càng phức tạp. Thông qua việc hoàn thiện hệ thống pháp luật, Việt Nam kỳ vọng sẽ xây dựng một môi trường thực phẩm an toàn, minh bạch và đáng tin cậy cho người tiêu dùng, cũng như nâng cao năng lực cạnh tranh của các doanh nghiệp trong ngành.
