Ngân hàng Gen liệt sĩ: Một năm hoạt động, hơn 51.000 mẫu ADN thu nhận, 16 liệt sĩ vô danh được xác minh danh tính

Sau một năm hoạt động, Ngân hàng Gen liệt sĩ đã thu nhận hơn 51.000 mẫu ADN từ thân nhân, giúp xác minh danh tính 16 liệt sĩ vô danh. Dự án này là một nỗ lực nhân văn của Chính phủ, Bộ Công an và doanh nghiệp GeneStory, với mục tiêu tìm lại người thân cho hàng trăm nghìn gia đình.

Ngân hàng Gen liệt sĩ được thành lập vào ngày 23.7.2024, với nhiệm vụ sử dụng công nghệ giám định ADN hiện đại để xác minh danh tính của các liệt sĩ. Thông qua việc sàng lọc và đối chiếu ADN của thân nhân với các mẫu hài cốt liệt sĩ chưa xác định được danh tính, ngân hàng gen tiến hành xác minh chính xác danh tính của các liệt sĩ.

Tính đến tháng 7.2025, ngân hàng gen đã tiếp nhận hơn 51.000 mẫu ADN từ thân nhân liệt sĩ tại 34 tỉnh, thành, đạt khoảng 5% mục tiêu quốc gia là 1 triệu mẫu vào năm 2030. Qua đó, hoàn thành phân tích, cập nhật vào cơ sở dữ liệu căn cước hơn 11.000 mẫu. Đặc biệt, tính đến thời điểm hiện tại đã xác định được danh tính 16 trường hợp.

Toàn bộ chi phí liên quan đến việc thu mẫu, phân tích, đối sánh và trả kết quả đều được miễn phí. Nguồn kinh phí thực hiện đến từ sự đóng góp của các doanh nghiệp trên cả nước.

GeneStory, đơn vị xây dựng Ngân hàng Gen liệt sĩ, cho biết ngân hàng được xây dựng hiện đại, bảo mật. Hệ thống hỗ trợ lưu trữ, phân tích chính xác hàng chục nghìn mẫu ADN, chuẩn hóa quy trình thu mẫu, kiểm soát chất lượng và đào tạo kỹ thuật viên.

Đến năm 2030, ngân hàng gen đặt mục tiêu hoàn thành việc thu nhận 1 triệu mẫu ADN từ thân nhân, góp phần xác định danh tính hàng chục nghìn liệt sĩ vô danh, đồng thời phục vụ cho việc quy tập hài cốt và nghiên cứu y học di truyền trong dài hạn.

Dự án không chỉ là một công trình khoa học mang tầm quốc gia, mà còn là biểu tượng cho lòng tri ân sâu sắc của dân tộc Việt Nam với những anh hùng đã ngã xuống vì hòa bình và độc lập của Tổ quốc.

Công nghệ trả lại danh tính cho liệt sĩ

Trong hành trình ‘trả lại tên’ cho các liệt sĩ, mới đây, Mỹ cũng đã bàn giao trang thiết bị, vật tư, hóa chất và quy trình xét nghiệm ADN cho Việt Nam nhằm phục vụ giám định hài cốt chưa định danh trong chiến tranh tại Việt Nam.

GS-TS Chu Hoàng Hà – Phó chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam (VAST) – cho biết, gần hai năm qua trong quá trình thực hiện giám định hài cốt, các nhà khoa học của Viện Sinh học và các chuyên gia quốc tế đã nỗ lực không ngừng để phát triển, tối ưu hóa và chuyển giao công nghệ phân tích ADN hài cốt liệt sĩ tiên tiến trên nền kỹ thuật giải trình tự thế hệ mới (NGS), dựa trên các chỉ thị SNP phù hợp với điều kiện đặc thù của Việt Nam do phần lớn các mẫu hài cốt đã bị phân hủy nặng sau nhiều thập kỷ trong môi trường nhiệt đới nóng ẩm.

Các kết quả thu được rất đáng ghi nhận: tỷ lệ chiết tách thành công ADN từ các mẫu hài cốt tăng từ 22% lên tới 70% – minh chứng cho một bước tiến quan trọng về công nghệ. Việc giải trình tự gen và phân tích chỉ thị SNP đã mở ra khả năng khớp nối với thân nhân có quan hệ huyết thống xa đến 4 hoặc 5 thế hệ – điều chưa từng đạt được trước đây.

Đây là lần đầu tiên các chuyên gia đã chứng minh được tính khả thi của việc áp dụng công nghệ tiên tiến với nền tảng kỹ thuật SNP-NGS vào công tác giám định ADN hài cốt liệt sĩ Việt Nam.

Việc đầu tư, tiếp nhận và đưa vào vận hành các trang thiết bị phân tích ADN hiện đại đánh dấu một bước tiến quan trọng, giúp các nhà khoa học nâng cao năng lực kỹ thuật và làm chủ hoàn toàn công nghệ. Nhờ đó, quy trình phân tích mẫu hài cốt lâu năm được thực hiện trên quy mô lớn, với độ chính xác cao, mở ra khả năng khớp nối dữ liệu ADN giữa mẫu hài cốt và mẫu thân nhân có quan hệ huyết thống xa đến 4-5 thế hệ.

Đã hơn một năm trôi qua kể từ khi hàng nghìn cán bộ công an trên khắp cả nước bắt đầu hành trình tìm kiếm và thu thập mẫu ADN của thân nhân liệt sĩ. Nhờ nỗ lực không ngừng nghỉ đó, dự án “trả lại tên cho các Anh hùng” đã có những bước tiến đáng kể với sự hỗ trợ của trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn và công nghệ gen tiên tiến. Vào ngày 23/7/2024, nhân kỷ niệm 77 năm Ngày Thương binh – Liệt sĩ, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhấn nút khởi động Ngân hàng Gen (ADN) thân nhân liệt sĩ chưa xác định thông tin và thân nhân liệt sĩ. Dự án này do Bộ Công an đứng ra thực hiện, với sự đồng hành của GeneStory, đơn vị tiên phong trong việc tạo lập dữ liệu cho Ngân hàng gen.

Sau tròn một năm triển khai, dự án đã thu được hơn 51.000 mẫu gen từ khắp mọi miền đất nước. Mỗi mẫu gen đại diện cho một tia hy vọng, thắp sáng niềm tin cho những gia đình vẫn ngày đêm mong ngóng thông tin về người thân đã mất tích trong chiến tranh. Đến nay, đã có 16 gia đình tìm lại được hài cốt người thân và 16 liệt sĩ được trở về quê hương sau hàng chục năm nơi chiến trường xa. Một trong những câu chuyện cảm động là gia đình liệt sĩ Lương Bá Nho, người đã hy sinh vào năm 1970. Hài cốt của anh được tìm thấy tại nghĩa trang liệt sĩ Đức Cơ, tỉnh Gia Lai, sau hơn 50 năm mất tích. Sự kiện này không chỉ mang lại niềm vui cho gia đình mà còn cho thấy hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ gen trong việc xác định danh tính liệt sĩ.

Giáo sư Vũ Hà Văn, nhà đồng sáng lập GeneStory, khẳng định rằng công nghệ gen tiên tiến sẽ giúp nối lại những mảnh ghép của quá khứ và hiện tại. ‘Mỗi một mẫu gen được thu thập hôm nay không chỉ là mẫu vật sinh học, mà còn là sự kết nối ký ức, sự nối dài của tình thân qua nhiều thế hệ.’ Điều này không chỉ đúng với gia đình liệt sĩ Lương Bá Nho mà còn đúng với hàng nghìn gia đình khác đang chờ đợi thông tin về người thân.

Dự án Ngân hàng Gen Việt Nam đặt mục tiêu thu thập 1 triệu mẫu gen từ thân nhân để xác định danh tính cho khoảng 500.000 liệt sĩ. Với sự hỗ trợ của các thuật toán AI và hệ thống dữ liệu tham chiếu đặc trưng của người Việt, dự án hứa hẹn sẽ mở ra một kỷ nguyên mới trong việc xác định danh tính liệt sĩ và ứng dụng trong các lĩnh vực khác như chăm sóc sức khỏe cá nhân hóa và y tế. Đây không chỉ là một dự án về tìm kiếm hài cốt và danh tính liệt sĩ, mà còn là một dự án về kết nối gia đình, cộng đồng và cả dân tộc.

Trước những thành quả mà dự án đã đạt được, chúng ta không chỉ thấy được sự thành công của công nghệ gen và trí tuệ nhân tạo trong việc giải quyết những vấn đề liên quan đến quá khứ mà còn thấy được sự quan tâm và nỗ lực của cả xã hội trong việc tìm kiếm và tôn vinh những người đã hy sinh vì Tổ quốc. Việc tìm lại hài cốt và danh tính của các liệt sĩ không chỉ mang lại niềm vui cho gia đình họ mà còn góp phần xây dựng một xã hội có lòng nhân ái và sự trân trọng đối với những người đã làm nên lịch sử.

the hyperlink

GeneStory là đơn vị tiên phong trong việc tạo lập dữ liệu cho Ngân hàng gen.

Trong bối cảnh công tác xác minh danh tính liệt sĩ tại Việt Nam vẫn còn nhiều tồn tại và thách thức, các cơ quan chức năng đang tích cực triển khai các giải pháp công nghệ hiện đại và hợp tác quốc tế để đẩy nhanh tiến độ giám định ADN. Theo thống kê, hiện cả nước vẫn còn khoảng 300.000 mộ liệt sĩ mà thông tin về họ chưa được làm rõ, và có khoảng 180.000 hài cốt liệt sĩ cần được quy tập.

Nhằm giải quyết những tồn tại lâu năm này, ngành đã đặt ra mục tiêu đến năm 2030, sẽ phấn đấu xác định được danh tính của 20.000 liệt sĩ thông qua phương pháp giám định ADN. Đây là một mục tiêu đầy tham vọng và đòi hỏi sự nỗ lực, phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng cũng như sự hỗ trợ từ công nghệ và cộng đồng quốc tế.

Việc ứng dụng công nghệ hiện đại trong công tác xác minh danh tính liệt sĩ được coi là một bước tiến mới, mang lại hy vọng sớm giải quyết được những tồn tại lâu năm. Công nghệ giám định ADN đã được chứng minh là một công cụ hiệu quả trong việc xác định danh tính con người, và trong trường hợp này, nó có thể giúp xác định danh tính của các liệt sĩ.

Ngoài ra, việc mở rộng hợp tác quốc tế cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc đẩy nhanh tiến độ giám định ADN. Sự hợp tác này không chỉ giúp Việt Nam tiếp cận với các công nghệ và chuyên môn mới mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi thông tin và kinh nghiệm giữa các quốc gia.

Các cơ quan chức năng đang tích cực triển khai các hoạt động hợp tác quốc tế, bao gồm việc trao đổi thông tin và kinh nghiệm với các nước, tổ chức quốc tế, nhằm nâng cao hiệu quả của công tác xác minh danh tính liệt sĩ. Sự hợp tác này thể hiện sự tôn trọng và tri ân đối với các anh hùng liệt sĩ, đồng thời cũng góp phần tăng cường mối quan hệ giữa Việt Nam và các nước trên thế giới.

Trước những nỗ lực và mục tiêu đã đề ra, hy vọng rằng công tác xác minh danh tính liệt sĩ sẽ đạt được những kết quả tích cực trong thời gian tới. Điều này không chỉ giúp giải quyết những tồn tại lâu năm mà còn góp phần an dân và tri ân các anh hùng liệt sĩ đã hy sinh vì độc lập, tự do của dân tộc.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc thu nhận mẫu ADN từ thân nhân của các liệt sĩ chưa xác định được danh tính, mô tả đây là một chương trình mang tính nhân văn sâu sắc. Chương trình này không chỉ thể hiện lòng biết ơn và sự trân trọng của thế hệ ngày hôm nay đối với những người con ưu tú đã hy sinh thân mình vì độc lập, tự do của Tổ quốc, mà còn là một cách để bày tỏ sự tri ân và trách nhiệm của chúng ta đối với những người đã ngã xuống cho nền tự do và độc lập của dân tộc.

Theo Thủ tướng, chương trình thu nhận mẫu ADN không chỉ mang lại niềm an ủi, sự ấm áp và động viên tinh thần cho các gia đình liệt sĩ, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc làm vơi đi nỗi đau chiến tranh, góp phần hàn gắn vết thương chiến tranh cho mỗi gia đình và cả dân tộc. Đó là một mục tiêu nhân văn và cao cả, nhằm giúp các liệt sĩ có thể trở về với gia đình, quê hương và người thân bằng cách xác định danh tính của họ thông qua phân tích ADN.

Thủ tướng yêu cầu lãnh đạo các cấp, các ngành, và các địa phương cần tăng cường phối hợp chặt chẽ với lực lượng Công an để tổ chức rà soát, vận động và thu thập mẫu ADN từ thân nhân của các liệt sĩ. Đồng thời, cần huy động và bố trí các nguồn lực cần thiết để hỗ trợ công tác thu thập, bảo quản và phân tích các mẫu ADN một cách khoa học và chính xác. Mục tiêu cuối cùng là xác định danh tính của các liệt sĩ chưa được biết đến, giúp họ trở về với tên tuổi, quê hương và gia đình, không để bất kỳ liệt sĩ nào bị lãng quên.

Qua đó, Thủ tướng cũng nhấn mạnh rằng, việc thực hiện thành công chương trình này là một nhiệm vụ có ý nghĩa cả về mặt nhân văn và trách nhiệm lịch sử. Đây là cách thế hệ hôm nay thể hiện lòng biết ơn và trách nhiệm đối với thế hệ đi trước, những người đã dâng hiến cả cuộc đời và sinh mạng cho Tổ quốc. Đồng thời, chương trình cũng đóng góp vào việc xây dựng và phát triển một xã hội công bằng, nhân đạo và văn minh, nơi mà mọi công dân đều được tôn trọng và trân trọng.

Thông tin thêm về chương trình và cách tham gia có thể được tìm thấy trên các kênh thông tin chính thức của Chính phủ. Mọi người dân đều có thể tham gia và đóng góp vào chương trình cao cả này, thể hiện sự đoàn kết và trách nhiệm xã hội.