Chợ nông sản thường được xem là điểm đến lý tưởng cho những ai tìm kiếm các loại nông sản tươi ngon, đặc biệt trong mùa hè. Tuy nhiên, không phải tất cả các sản phẩm được bày bán tại đây đều đảm bảo tươi ngon, địa phương hoặc được trồng cẩn thận như vẻ ngoài ban đầu. Để đảm bảo mua được sản phẩm chất lượng, người tiêu dùng cần lưu ý một số dấu hiệu đáng ngờ.

Một trong những dấu hiệu cần chú ý là các mặt hàng trái mùa xuất hiện đáng ngờ. Nông sản địa phương thường có khoảng thời gian hẹp hơn trong năm, do đó nếu thấy dâu tây vào tháng 12 hoặc cà chua vào tháng 2, có thể người bán không tự trồng sản phẩm và không minh bạch về điều đó. Người tiêu dùng cần cảnh giác với những sản phẩm không đúng mùa vụ, vì chúng có thể đã được nhập từ nơi khác hoặc được trồng trong môi trường không đảm bảo.

Nông sản trông quá hoàn hảo cũng là một dấu hiệu đáng ngờ. Sản phẩm có vẻ ngoài bóng loáng, không tì vết và đồng đều có thể đã được mua buôn để bán lại. Thay vào đó, hãy tìm kiếm các dấu hiệu cho thấy sản phẩm đã được hái tươi, như màu sắc không đồng đều, một chút đất hoặc quả dâu tây không đối xứng. Những sản phẩm có vẻ ngoài tự nhiên, không quá hoàn hảo thường có khả năng cao là sản phẩm tươi ngon.

Nguồn gốc không rõ ràng cũng là một vấn đề cần quan tâm. Nếu người bán hàng không thể cung cấp thông tin rõ ràng về nguồn gốc và cách thức trồng trọt của sản phẩm, điều đó có thể gióng lên hồi chuông cảnh báo. Người tiêu dùng cần đảm bảo rằng sản phẩm mình mua có nguồn gốc rõ ràng, được trồng và thu hoạch theo đúng quy trình.

Bên cạnh đó, người tiêu dùng cũng cần cẩn thận với các tuyên bố gây hiểu lầm về ‘hữu cơ’. Chỉ khi sản phẩm được chứng nhận, kiểm tra và có lệ phí, mới được phép sử dụng thuật ngữ này. Các sản phẩm mang nhãn ‘hữu cơ’ nhưng không có chứng nhận cần được xem xét kỹ lưỡng trước khi mua.

Cuối cùng, nếu gian hàng của người bán trông giống một cửa hàng tạp hóa mini hơn là một trang trại nhỏ, với quá nhiều loại sản phẩm khác nhau, có thể họ đang dự trữ từ các nhà phân phối bán buôn thay vì thu hoạch từ chính ruộng của mình. Người tiêu dùng cần chú ý đến cách thức kinh doanh của người bán để đảm bảo rằng sản phẩm mình mua là thật sự tươi ngon và đến từ nguồn gốc đáng tin cậy.

Bằng cách chú ý đến những dấu hiệu này, người tiêu dùng có thể đảm bảo mua được sản phẩm chất lượng và an toàn cho sức khỏe. Việc cẩn thận và sáng suốt khi mua sắm tại chợ nông sản không chỉ giúp người tiêu dùng bảo vệ sức khỏe của mình mà còn hỗ trợ các nông dân địa phương bán được sản phẩm của họ một cách công bằng.

Cục An toàn thực phẩm, thuộc Bộ Y tế, vừa ra thông báo yêu cầu tạm ngừng lưu thông và sử dụng đối với một lô sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe có tên APIROCA-B. Thông tin cụ thể về lô sản phẩm này bao gồm số lô SX/BATCH NO: 0335001, ngày sản xuất là 26/03/2025 và hạn sử dụng đến 26/03/2027.

Công ty Cổ phần Dược phẩm APIMED, đặt trụ sở tại 263/9 Lý Thường Kiệt, phường 15, quận 11, TP. Hồ Chí Minh, là đơn vị đứng ra công bố và chịu trách nhiệm về chất lượng của sản phẩm này. APIROCA-B được sản xuất tại Nhà máy Dược APIMED – một chi nhánh của Công ty Cổ phần Dược phẩm APIMED, hiện nằm tại Đường N1, cụm công nghiệp Phú Thạnh – Vĩnh Thanh, xã Vĩnh Thanh, huyện Nhơn Trạch, tỉnh Đồng Nai.

Quyết định tạm ngừng lưu thông sản phẩm APIROCA-B được đưa ra sau khi kết quả kiểm nghiệm cho thấy lô sản phẩm này không đạt chất lượng ở chỉ tiêu Vitamin B2 (Riboflavin natri phosphat). Cụ thể, kết quả kiểm nghiệm chỉ đạt 86,9 mg/viên, không đáp ứng yêu cầu tiêu chuẩn.

Cục An toàn thực phẩm yêu cầu Nhà máy Dược APIMED phải nhanh chóng liên hệ với Công ty Cổ phần Dược phẩm APIMED để thực hiện các biện pháp xử lý và khắc phục trong vòng 7 ngày. Đồng thời, cơ quan chức năng cũng nhấn mạnh rằng, để tiếp tục lưu thông, hàng hóa phải thực hiện hành động khắc phục đạt yêu cầu và được cơ quan kiểm tra ra thông báo cho phép tiếp tục lưu thông trên thị trường.

Được biết, APIROCA-B là sản phẩm viên nén sủi thuộc nhóm thực phẩm bảo vệ sức khỏe. Sản phẩm này được quảng bá có tác dụng bổ sung các vitamin nhóm B, đặc biệt là B2, B6, B12, giúp tăng sức đề kháng, giảm mệt mỏi và hỗ trợ hoạt động thần kinh. Thông tin về việc tạm ngưng lưu thông sản phẩm này có thể được tìm hiểu thêm tại trang web chính thức của Cục An toàn thực phẩm.

Hoạt động quảng cáo và kinh doanh trên mạng xã hội và sàn thương mại điện tử tại TP Hồ Chí Minh đang diễn biến phức tạp với nhiều thủ đoạn tinh vi. Các cơ quan chức năng đang áp dụng nhiều biện pháp để kiểm soát nguồn gốc và chất lượng của sản phẩm và hàng hóa.

Trong buổi làm việc với UBND TP Hồ Chí Minh, ông Nguyễn Hoàng Mai, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội, đã thảo luận về việc thực hiện chính sách và pháp luật về phòng chống thuốc giả và thực phẩm giả tại thành phố. Ông nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tăng cường kiểm soát và quản lý chặt chẽ đối với hoạt động quảng cáo và kinh doanh trên mạng xã hội và sàn thương mại điện tử.

Phó Giám đốc Sở Y tế TP Hồ Chí Minh, Nguyễn Hoài Nam, cho biết rằng thành phố vẫn tồn tại một bộ phận người tiêu dùng ưa chuộng hàng ‘xách tay’ và sản phẩm không rõ nguồn gốc xuất xứ. Điều này tạo điều kiện cho hàng giả, hàng kém chất lượng và hàng không rõ nguồn gốc xâm nhập vào chuỗi cung ứng và đến tay người tiêu dùng. Ông Nam cũng chỉ ra rằng sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử và mạng xã hội cũng khiến hoạt động quản lý và giám sát việc quảng cáo và mua bán hàng hóa trên không gian mạng gặp nhiều khó khăn.

Để ngăn chặn thuốc giả và thực phẩm giả, UBND TP Hồ Chí Minh đã chỉ đạo Sở Y tế tăng cường phối hợp với Sở Công thương, Sở Văn hóa và Thể thao để kiểm soát việc kinh doanh và quảng cáo qua mạng xã hội và sàn thương mại điện tử. Thành phố cũng triển khai hệ thống phần mềm quản lý thuốc toàn diện từ nhà sản xuất, nhập khẩu, phân phối đến cơ sở bán lẻ để đảm bảo mỗi loại thuốc đều được theo dõi xuyên suốt vòng đời.

Ngoài ra, tại buổi làm việc, TP Hồ Chí Minh đã đưa ra kiến nghị để Quốc hội và Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét sửa đổi Bộ luật Hình sự và tăng cường hiệu quả quản lý quảng cáo thuốc và thực phẩm. Phó Chủ tịch UBND TP Hồ Chí Minh, Nguyễn Văn Dũng, mong muốn các kiến nghị của thành phố sẽ được Đoàn công tác đề xuất trong Phiên giải trình của Ủy ban Văn hóa và Xã hội và Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường.

Ông Dũng cũng nhấn mạnh rằng việc quản lý và kiểm soát hoạt động quảng cáo và kinh doanh trên mạng xã hội và sàn thương mại điện tử là rất quan trọng để bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng và đảm bảo an toàn cho sức khỏe của cộng đồng. Ông kêu gọi các cơ quan chức năng cần tăng cường phối hợp và áp dụng các biện pháp mạnh mẽ hơn để ngăn chặn tình trạng này.

Đại diện của UBND TP Hồ Chí Minh cũng đề xuất cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan trung ương và địa phương để xây dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh và an toàn cho người tiêu dùng. Đồng thời, cần có các chế tài và chính sách cụ thể để ngăn chặn và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm.

Thực trạng hàng giả và hàng độc hại ngày càng len lỏi vào đời sống của người dân thông qua các loại thực phẩm, dược phẩm, và hàng tiêu dùng đang trở thành một vấn đề nhức nhối. Mới đây, trong đợt cao điểm chống hàng giả, hàng lậu, và gian lận thương mại, Công an TP.HCM đã thu giữ hàng hóa trị giá lên đến 40 tỷ đồng.

Trong số các vụ điển hình, cơ quan chức năng đã thu giữ hơn 30.000 đơn vị mỹ phẩm giả mạo các nhãn hiệu nổi tiếng được bảo hộ tại Việt Nam như Johnson’s baby, Clear, Sensodyne, Nivea, Romano… đáng chú ý, đây là những sản phẩm không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng mà còn làm mất niềm tin vào thị trường. Ngoài ra, một đường dây sản xuất 220.000 chai nhớt giả thương hiệu Castrol, Yamaha, Honda cũng bị phát hiện, cùng với đó là một băng nhóm sản xuất dầu gió con ó giả nhãn hiệu ‘Eagle Brand Medicated Oil’ của Singapore với số lượng gần 70.000 chai.

Theo thống kê, năm 2024, đã có 47.000 vụ hàng giả, gian lận được xử lý, với xu hướng tăng trên sàn thương mại điện tử và mạng xã hội. Điều này cho thấy tình trạng hàng giả, hàng độc hại đang trở nên phổ biến và đa dạng hơn.

Vậy tại sao những sản phẩm độc hại này vẫn được sản xuất và tiêu thụ? Câu trả lời nằm ở chính người tiêu dùng, những người vô tình biến mình thành ‘con tin’ của việc chạy theo giá rẻ mà quên mất kiểm chứng chất lượng thực tế. Một khảo sát về hành vi mua sắm bốc đồng trên 400 người dân ở TP.HCM cho thấy, có đến 36% người được hỏi thừa nhận họ thường xuyên mua hàng mà không kiểm tra kỹ chất lượng, nguồn gốc sản phẩm.

Lý do chủ yếu là tâm lý ‘sợ lỡ deal’, sợ bỏ lỡ cơ hội mua hàng giảm giá. Con số 68% tin tưởng tuyệt đối vào người nổi tiếng quảng cáo càng cho thấy sức mạnh của marketing trong việc chi phối quyết định mua sắm. Đặc biệt, 82% người tiêu dùng chọn sản phẩm dựa trên yếu tố giá cả, thay vì chất lượng.

Chuyện khởi nghiệp với dòng chả lụa thuần khiết, không hàn the, gói bằng lá chuối tự nhiên, buộc bằng lạt tre, nhưng thất thế trước nhóm hàng giá rẻ chỉ 80.000-100.000 đồng/kg, cho thấy một bộ phận người tiêu dùng coi trọng giá rẻ hơn sức khỏe.

Để tạo ra ‘phép màu’ trong lĩnh vực an toàn thực phẩm, cần triển khai chiến lược toàn diện trên ba vấn đề chính. Mỗi người tiêu dùng cần được trang bị kỹ năng cơ bản như đọc nhãn mác, kiểm tra nguồn gốc xuất xứ, không tin mù quáng vào quảng cáo… Về mặt pháp lý, cần xử phạt nghiêm khắc các doanh nghiệp vi phạm môi trường, xử lý hình sự nghiêm minh các hành vi sản xuất thực phẩm độc hại, công khai rộng rãi danh tính người vi phạm trên mọi phương tiện thông tin đại chúng.

Cuộc chiến với hàng giả, độc hại rõ ràng không đơn thuần là vấn đề y tế công cộng, mà còn là cuộc chiến về đạo đức kinh doanh và niềm tin xã hội. Chỉ khi nào người tiêu dùng thực sự đặt sức khỏe và chất lượng cuộc sống lên trên yếu tố giá cả, khi đó Việt Nam mới có thể tạo ra ‘phép màu’ về tiêu dùng, góp phần vào cuộc chiến chống hàng giả.

Thị trường thực phẩm chức năng (TPCN) hiện đang đối mặt với những vấn đề nghiêm trọng liên quan đến chất lượng và an toàn. Sự phát triển nhanh chóng của thị trường này đã dẫn đến nguy cơ tiềm ẩn từ hàng loạt sản phẩm kém chất lượng, giả mạo, không rõ nguồn gốc. Các cơ quan bảo vệ pháp luật đã và đang tiếp tục làm rõ những vấn đề này, cho thấy ‘bóng tối’ ở thị trường TPCN.

Theo thống kê từ Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), từ đầu năm đến nay, các đơn vị đã xử lý hơn 34.000 vụ vi phạm, bao gồm hơn 8.200 vụ buôn bán hàng cấm, hơn 25.100 vụ gian lận thương mại và hơn 1.100 vụ hàng giả quy mô lớn có liên quan đến mặt hàng TPCN. Gần đây, Cơ quan CSĐT Bộ Công an đã xác định được 12 sản phẩm thực phẩm, dinh dưỡng (sữa dạng bột), có chỉ tiêu chất lượng các chất chính chỉ đạt dưới 70% so với mức công bố, được xác định là hàng giả (về chất lượng).

Hàng loạt sản phẩm được quảng bá rầm rộ với công dụng được ‘thần thánh hóa’ như điều trị ung thư, tăng chiều cao, giảm cân cấp tốc… nhưng qua kết quả kiểm định thì thành phần không hề tương xứng với công bố trước đó. Một số tổ chức, cá nhân còn lợi dụng danh tiếng của người nổi tiếng, KOL, nghệ sĩ để quảng bá sản phẩm sai lệch, biến TPCN thành ‘thuốc chữa bệnh’ mà dường như quên mất rằng, chất lượng thực sự vẫn còn đang bỏ ngỏ sau tờ giấy kiểm định.

Về nguyên nhân dẫn đến tình trạng này, một trong những yếu tố quan trọng là lợi nhuận khổng lồ mà ngành hàng này mang lại. Chỉ cần vài chục nghìn đồng để sản xuất ra một sản phẩm giả, nhưng có thể bán với giá từ vài trăm nghìn đến cả triệu đồng. Sự chênh lệch lợi nhuận quá lớn cùng với chế tài xử lý chưa đủ sức răn đe đã khiến nhiều đối tượng bất chấp pháp luật, trục lợi trên sức khỏe cộng đồng.

Bên cạnh đó, những kẽ hở trong khung pháp lý hiện hành cũng là nguyên nhân cốt lõi chính. Thực tế, khung pháp lý hiện nay cho phép tổ chức, cá nhân được phép tự công bố sản phẩm TPCN trước khi đưa ra thị trường. Đây được xem là ‘lỗ hổng lớn’ khi cho phép hàng loạt sản phẩm trôi nổi dễ dàng xuất hiện trên thị trường với hình thức hợp pháp, nhưng chất lượng chưa được kiểm chứng.

Ông Vũ Văn Trung, Phó Chủ tịch Hội Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam, thông tin: ‘Người tiêu dùng phản ánh rất nhiều về các sản phẩm TPCN quảng cáo sai sự thật, công dụng phóng đại, thậm chí ảnh hưởng đến sức khỏe mà khi khiếu nại không tìm được ai chịu trách nhiệm. Nguyên nhân sâu xa là do cơ chế tự công bố đã tạo điều kiện để nhiều doanh nghiệp làm ăn chụp giật đưa hàng ra thị trường mà không bị kiểm soát về chất lượng thật sự’.

Các nền tảng thương mại điện tử, mạng xã hội chưa buộc trách nhiệm xác thực nguồn gốc, dẫn đến người tiêu dùng như lạc giữa ‘ma trận’ quảng cáo. Vụ việc ‘sữa giả’ Hofumil Gold Plus, Hapomil lọt vào các cơ sở y tế lớn là một minh chứng. Điều này cho thấy ngay cả hệ thống y tế, bệnh viện – nơi đáng tin tưởng nhất cũng có thể là nơi hàng giả xâm nhập, gây hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe và lòng tin.

Thêm vào đó, cơ chế phối hợp giữa các cơ quan liên ngành như Bộ Y tế, Bộ Công Thương, Bộ Khoa học và Công nghệ trong việc kiểm soát nội dung quảng cáo, nguồn gốc sản phẩm và xử lý vi phạm vẫn chưa đồng bộ. Điều này dẫn đến nhiều sản phẩm kém chất lượng thoát khỏi vòng kiểm soát.

Luật sư Bùi Quang Thu, Đoàn Luật sư Hà Nội, nhìn nhận: Ngoài việc ‘bịt’ kẽ hở pháp lý hiện hành, cần xem xét một cách nghiêm túc trách nhiệm người đứng đầu bộ ngành, chính quyền cơ sở (chịu trách nhiệm về quản lý sản phẩm, an toàn thực phẩm). Làm chặt, làm nghiêm, làm quyết liệt và minh bạch trong xử lý cán bộ có liên quan, cán bộ chịu trách nhiệm là cách tốt nhất để bảo vệ sức khỏe, quyền, lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng.

Trước thực trạng trên, Bộ Y tế đang hoàn thiện dự thảo sửa đổi Nghị định 15/2018/NĐ-CP với hàng loạt điểm mới có tính đột phá. Trong đó, điểm đáng chú ý nhất là chuyển từ ‘tự công bố sản phẩm’ sang ‘đăng ký bản công bố’ với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. Điều này có nghĩa là trước khi đưa sản phẩm ra thị trường, doanh nghiệp phải cung cấp bằng chứng khoa học về độ an toàn, công dụng và thành phần.

Dự thảo cũng đề xuất tăng mức xử phạt vi phạm hành chính gấp 1,2 – 2 lần hiện hành, đồng thời mở rộng các hành vi có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe người dùng. Đặc biệt, các hành vi quảng cáo sai sự thật, lợi dụng uy tín cá nhân để lừa người tiêu dùng cũng sẽ được đưa vào nhóm vi phạm nghiêm trọng cần xử lý nghiêm.

Cùng với đó, cơ quan chức năng cần tăng cường hậu kiểm định kỳ. Các hệ thống truy xuất nguồn gốc như iTrace247, truyxuat.gov.vn cần được phổ biến rộng rãi, buộc doanh nghiệp minh bạch thông tin sản phẩm và quá trình lưu thông.

Ngoài ra, cần rà soát, sửa đổi Luật Quảng cáo và Luật Bảo vệ người tiêu dùng để gắn trách nhiệm pháp lý đối với các nền tảng thương mại điện tử, KOL và người nổi tiếng. Khi người nổi tiếng tiếp tay quảng cáo hàng giả, cần có chế tài mạnh, không chỉ dừng lại ở mức phạt tiền mà nên áp dụng hình thức tạm đình chỉ việc quảng cáo hoặc buộc công khai xin lỗi.

Một điểm đáng chú ý khác là đề xuất sửa đổi cũng nhằm làm rõ và phân biệt rạch ròi giữa các nhóm thực phẩm thông thường với nhóm thực phẩm bổ sung có tính đặc thù và ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người tiêu dùng. Người dân cần biết phân biệt rõ thực phẩm chức năng và thuốc chữa bệnh, không tin vào quảng cáo ‘giật gân’ và cần kiểm tra kỹ nguồn gốc sản phẩm qua tem truy xuất, mã QR và giấy công bố. Mỗi người tiêu dùng chính là ‘thanh tra tại chỗ’ góp phần làm sạch thị trường.