Lãnh tụ tối cao Iran, Ali Khamenei, mới đây đã lên tiếng về cuộc xung đột giữa nước này và Israel hồi tháng 6, cho rằng Israel đã có kế hoạch và thực hiện các hành động nhằm làm suy yếu hệ thống của Iran bằng cách nhắm vào các nhân vật quan trọng và trung tâm nhạy cảm.

Trong một bài phát biểu được truyền hình nhà nước đăng tải ngày 16.7, ông Khamenei tin rằng hành động của Israel trong cuộc xung đột vừa qua nhằm gây bất ổn và thúc đẩy người dân xuống đường để lật đổ hệ thống. Ông cũng nhấn mạnh rằng cuộc xung đột bắt đầu từ ngày 13.6 khi Israel thực hiện một đợt không kích dữ dội vào Iran, khiến hàng loạt chỉ huy quân sự cấp cao và nhà khoa học hạt nhân thiệt mạng.

Cuộc xung đột kéo dài 12 ngày, trong đó Mỹ cũng tham gia oanh tạc 3 cơ sở hạt nhân của Iran. Lãnh tụ tối cao Iran cảnh báo rằng nước này sẵn sàng đáp trả bất kỳ cuộc tấn công nào khác và có khả năng tung ra cú đấm mạnh hơn so với đợt xung đột tháng trước.

Ông Khamenei cũng nhắc lại rằng Iran đã phóng tên lửa về phía lãnh thổ Israel và tấn công căn cứ Al-Udeid của Mỹ tại Qatar trong cuộc xung đột vừa qua. Hiện tại, cuộc đàm phán hạt nhân giữa Iran và Mỹ vẫn chưa được khôi phục.

Iran yêu cầu Mỹ đảm bảo sẽ không tiếp tục có hành động quân sự. Mỹ và 3 nước lớn tại châu Âu đã đặt ra hạn chót vào cuối tháng 8 để Iran tìm kiếm thỏa thuận. Nếu quá hạn, châu Âu sẽ khôi phục cấm vận lên Tehran.

Trong bối cảnh căng thẳng khu vực và quốc tế gia tăng, tuyên bố của lãnh tụ tối cao Iran một lần nữa làm dấy lên lo ngại về nguy cơ xung đột leo thang. Tuy nhiên, Iran và các bên liên quan vẫn đang tìm kiếm giải pháp ngoại giao để giảm thiểu căng thẳng.

Thế giới đang chứng kiến những diễn biến đáng chú ý trong bối cảnh căng thẳng leo thang trên bán đảo Triều Tiên và xung đột Israel – Palestine. Thủ tướng Palestine Mohammad Mustafa ngày 28/7 tuyên bố rằng Hamas cần phải từ bỏ quyền kiểm soát Dải Gaza và giao nộp vũ khí cho Chính quyền Palestine (PA) nhằm khôi phục an ninh tại vùng lãnh thổ bị chiến tranh tàn phá này.

Phát biểu tại hội nghị cấp cao của Liên hợp quốc ở New York, do Pháp và Ả-rập Xê Út đồng tổ chức nhằm thúc đẩy giải pháp hai nhà nước cho xung đột Israel – Palestine, ông Mustafa nói rằng Israel phải rút hoàn toàn khỏi Dải Gaza, và Hamas phải từ bỏ quyền kiểm soát khu vực này cũng như giao nộp toàn bộ vũ khí cho Chính quyền Palestine. Đây là một bước đi quan trọng nhằm khôi phục hòa bình và ổn định tại khu vực.

Trong khi đó, Tổng thống Donald Trump phát biểu với báo giới rằng tên ông có thể đã bị cựu Bộ trưởng Tư pháp Merrick Garland hoặc cựu Giám đốc FBI James Comey đưa vào hồ sơ Jeffrey Epstein một cách cố ý. Ông cũng nhắc đến hồ sơ Steele – một tài liệu chứa đựng các cáo buộc chưa được xác thực về mối liên hệ giữa ông và Nga – như một ví dụ cho thấy những cáo buộc chống lại ông là bịa đặt.

Về tình hình Triều Tiên, ngày 29/7, Triều Tiên tuyên bố Mỹ cần phải chấp nhận rằng tình hình đã thay đổi kể từ các cuộc thượng đỉnh trước đây giữa hai nước, và không có cuộc đối thoại nào trong tương lai có thể khiến Bình Nhưỡng từ bỏ chương trình hạt nhân của mình. Bà Kim Yo Jong – em gái và cố vấn của nhà lãnh đạo Kim Jong-un – cho biết bà thừa nhận mối quan hệ cá nhân giữa ông Kim và Tổng thống Mỹ Donald Trump “không tồi”. Tuy nhiên, nếu Mỹ không chấp nhận thực tế đã thay đổi, cuộc gặp giữa Triều Tiên và Mỹ sẽ chỉ còn là hy vọng đơn phương từ phía Mỹ.

Bà Kim nhấn mạnh rằng năng lực hạt nhân của Triều Tiên và bối cảnh địa chính trị thay đổi một cách sâu sắc kể từ ba cuộc gặp giữa ông Kim và ông Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên của Tổng thống Mỹ. Một quan chức Nhà Trắng cho biết ông Trump vẫn cam kết với mục tiêu mà ông từng đặt ra trong ba cuộc thượng đỉnh trước đó với ông Kim: phi hạt nhân hóa hoàn toàn bán đảo Triều Tiên.

Các cuộc đàm phán hạt nhân quan trọng giữa Iran và các cường quốc châu Âu sẽ diễn ra tại Istanbul, Thổ Nhĩ Kỳ vào ngày 25 tháng 7 tới đây. Sự kiện này đánh dấu bước tiếp nối sau khi nhóm E3, bao gồm Pháp, Đức và Anh, đưa ra tối hậu thư liên quan đến chương trình hạt nhân của Iran.

Trước đó, vào ngày 17 tháng 7, Ngoại trưởng của các nước E3 cùng người đứng đầu chính sách đối ngoại của Liên minh châu Âu đã có buổi điện đàm với Bộ trưởng Ngoại giao Iran, Abbas Araghchi. Đây là lần đầu tiên họ trao đổi sau các cuộc tấn công của Israel và Mỹ vào các cơ sở hạt nhân của Iran tháng trước. E3 cùng với Trung Quốc và Nga là các bên tham gia vào thỏa thuận hạt nhân Iran ký năm 2015, trong khi Mỹ, dù là bên ký kết, đã rút khỏi thỏa thuận vào năm 2018.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Iran, Esmaeil Baghaei, xác nhận rằng các cuộc đàm phán sẽ diễn ra ở cấp Thứ trưởng Ngoại giao. Nhóm E3 cảnh báo sẽ tái áp dụng các lệnh trừng phạt của Liên Hợp Quốc đối với Iran vào cuối tháng 8 nếu các cuộc đàm phán hạt nhân hiện tại không nối lại hoặc không đạt được kết quả cụ thể.

Xung đột giữa Israel và Iran đã cản trở tiến trình đàm phán. Trước đó, Tehran và Washington đã tổ chức 5 vòng đàm phán hạt nhân với sự trung gian của Oman. Một trong những điểm mấu chốt trong các cuộc đàm phán là vấn đề làm giàu uranium của Iran. Các cường quốc phương Tây muốn Iran giảm mức này xuống 0 nhằm giảm thiểu nguy cơ vũ khí hóa, nhưng Tehran khẳng định chương trình hạt nhân của họ chỉ phục vụ mục đích dân sự.

Song song đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã có cuộc gặp với cố vấn hàng đầu về vấn đề hạt nhân của Iran, Ali Larijani, tại Điện Kremlin. Trong buổi gặp, Larijani đã trình bày đánh giá về tình hình leo thang ở Trung Đông và xung quanh chương trình hạt nhân của Iran. Tổng thống Putin cũng bày tỏ lập trường của Nga về cách thức ổn định tình hình trong khu vực và tìm kiếm giải pháp chính trị cho chương trình hạt nhân của Iran.

Trong bối cảnh hiện nay, các bên liên quan đang kỳ vọng vào một thỏa thuận hạt nhân toàn diện và bền vững. Tuy nhiên, các thách thức và phức tạp trong quan hệ giữa Iran và các cường quốc phương Tây vẫn còn tồn tại. Việc nối lại đàm phán và tìm kiếm giải pháp cho chương trình hạt nhân của Iran vẫn là một thách thức lớn.

Tổng thống Mỹ Donald Trump mới đây tuyên bố rằng bất kỳ cơ sở hạt nhân mới nào mà Iran quyết định xây dựng sẽ bị phá hủy. Tuyên bố này được ông Trump đưa ra trên mạng xã hội Truth Social, trong bối cảnh có những thông tin về khả năng Iran tái xây dựng các cơ sở hạt nhân sau những cuộc không kích gần đây của Mỹ.

Ông Trump viết: ‘Cả 3 cơ sở hạt nhân ở Iran đều đã bị phá hủy hoặc bị xóa sổ hoàn toàn. Sẽ mất nhiều năm để đưa chúng trở lại hoạt động, và nếu Iran muốn làm như vậy, tốt hơn hết là họ nên khởi động lại từ đầu, ở 3 địa điểm khác nhau, trước khi các cơ sở đó bị san phẳng.’ Thông tin này gây ra sự chú ý đặc biệt trong bối cảnh quan hệ giữa Mỹ và Iran đang căng thẳng.

Trước đó, có thông tin tiết lộ rằng chỉ 1 trong số 3 cơ sở làm giàu urani của Iran bị phá hủy hoàn toàn trong những đợt không kích hồi tháng Sáu của Mỹ, trong khi 2 cơ sở còn lại chỉ chịu thiệt hại ít hơn nhiều và có thể hoạt động trở lại sau vài tháng. Tuy nhiên, Nhà Trắng đã bác bỏ thông tin này.

Phó phát ngôn viên Nhà Trắng Anna Kelly tuyên bố: ‘Chiến dịch Midnight Hammer đã xóa sổ hoàn toàn năng lực hạt nhân của Iran.’ Ngày 25/6, ông Trump và Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth cũng đã trích dẫn dữ liệu tình báo mới cho rằng các cơ sở hạt nhân của Iran tại Fordow, Natanz và Isfahan đã bị ‘san phẳng.’

Nhà Trắng cũng khẳng định Iran đã không thể di dời các vật liệu hạt nhân khỏi 3 địa điểm này trước những cuộc không kích. Tuyên bố của Tổng thống Trump và thông tin từ Nhà Trắng đang thu hút sự quan tâm của cộng đồng quốc tế, đặc biệt là trong bối cảnh các cuộc đàm phán về thỏa thuận hạt nhân Iran đang diễn ra.

Các bên liên quan đang密切 chú ý đến những diễn biến mới và tác động tiềm tàng của chúng đối với tình hình khu vực và toàn cầu. Trong khi đó, Iran cũng chưa đưa ra phản ứng chính thức về tuyên bố của Tổng thống Trump.

Tình hình đang tiếp tục được theo dõi và đánh giá bởi các chuyên gia và nhà phân tích quốc tế. Thông tin chi tiết hơn về các cuộc không kích và ảnh hưởng của chúng đối với năng lực hạt nhân của Iran có thể được cung cấp trong các bản cập nhật tiếp theo.

Xem thêm thông tin về Nhà Trắng và các hoạt động ngoại giao của Mỹ tại Bộ Ngoại giao Mỹ.

Các cuộc tấn công của Israel và Mỹ nhằm ngăn chặn Iran phát triển vũ khí hạt nhân có thể đang phản tác dụng, vô tình thúc đẩy Iran đẩy nhanh chương trình hạt nhân và tạo tiền lệ nguy hiểm cho khu vực.

Ngày 13/6, Israel đã khởi động Chiến dịch Sư tử trỗi dậy, một chiến dịch quân sự quy mô lớn nhằm xóa bỏ khả năng hạt nhân của Iran. Chiến dịch này bao gồm các đợt tấn công phối hợp nhắm vào các nhà khoa học hạt nhân, tướng lĩnh quân đội và thành viên chủ chốt của Lực lượng Vệ binh Cách mạng Hồi giáo Iran. Tuy nhiên, Israel vẫn gặp khó khăn khi đối mặt với các cơ sở hạt nhân được gia cố kiên cố của Iran.

Chỉ vài ngày sau, vào ngày 21/6, Mỹ đã triển khai các cuộc không kích chính xác bằng máy bay ném bom tàng hình B-2, nhắm vào các địa điểm trọng yếu như Fordow, Natanz và Isfahan. Mục tiêu của các cuộc tấn công này là làm tê liệt khả năng hạt nhân chiến lược của Iran.

Tuy nhiên, xung đột này đã phơi bày một thực tế đáng lo ngại: nguy cơ gia tăng phổ biến vũ khí hạt nhân trong một khu vực vốn đã bất ổn như Trung Đông. Từ năm 2006, Iran đã chịu các lệnh trừng phạt quốc tế sau khi bị cáo buộc không tuân thủ quy định của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA).

Chính quyền cựu Tổng thống Mỹ Barack Obama đã nỗ lực giải quyết vấn đề qua ngoại giao, dẫn đến Kế hoạch Hành động Toàn diện Chung (JCPOA) năm 2015. Tuy nhiên, quyết định của chính quyền cựu Tổng thống Donald Trump rút khỏi JCPOA vào năm 2018 đã kích hoạt chuỗi phản ứng ngược.

Tehran đã giảm cam kết và tái khởi động các hoạt động làm giàu uranium. Theo báo cáo mới nhất của IAEA, Iran hiện sở hữu hơn 400kg uranium làm giàu ở mức 60%. Nếu được tinh luyện tiếp đến 90%, lượng này đủ để sản xuất từ 10 đến 12 đầu đạn hạt nhân.

Bài học lịch sử cho thấy Israel từng thực hiện chiến lược tương tự khi phá hủy lò phản ứng hạt nhân của Iraq (1981) và Syria (2007). Tuy nhiên, chương trình hạt nhân của Iran phức tạp và kiên cố hơn rất nhiều.

Mối đe dọa không dừng lại ở Iran. Nếu Tehran chính thức từ bỏ Hiệp ước Không phổ biến Vũ khí Hạt nhân (NPT), cánh cửa hợp pháp cho việc phát triển vũ khí hạt nhân sẽ rộng mở.

Trong bối cảnh đó, giải pháp duy nhất có tính bền vững vẫn là ngoại giao thực chất, một thỏa thuận hạt nhân mới với các điều khoản xác minh chặt chẽ, sự hiện diện trở lại của IAEA và lộ trình dỡ bỏ trừng phạt có điều kiện.