Thách thức lớn đối với dân số Việt Nam đang trở nên ngày càng rõ ràng khi Tổng tỷ suất sinh (TFR) vào năm 2024 đã giảm xuống còn 1,91 con/phụ nữ, thấp nhất trong lịch sử. Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này được cho là do giá nhà đất tăng cao, khiến người trẻ không thể “an cư” và từ bỏ kế hoạch lập gia đình, sinh con. Hiện tượng “Thế hệ 3 Không” – Không nhà, Không hôn nhân, Không sinh con – đang hình thành một cách lặng lẽ.

Xu hướng này đang đẩy Việt Nam tiến nhanh đến trạng thái “xã hội ít trẻ em” và nguy cơ rơi vào bẫy “già hóa trước khi giàu”. Kinh nghiệm từ nhiều quốc gia cho thấy rằng mức sinh giảm sâu rất khó phục hồi. Một trong những nguyên nhân thầm lặng nhưng quan trọng dẫn đến đà giảm sinh là giá nhà đất tăng cao không kiểm soát. Tại các đô thị lớn như Hà Nội và TP.HCM, nhà ở đã trở nên vượt xa tầm với của người trẻ.

Không ít người trẻ hiện nay đã từ bỏ giấc mơ lập gia đình, chọn sống một mình, làm nghề tự do, tận hưởng trải nghiệm cá nhân. Theo một khảo sát, có tới 62% người trẻ cho biết họ trì hoãn kết hôn vì lý do tài chính, trong đó nhà ở là mối lo lớn nhất. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến tương lai của cá nhân và gia đình mà còn đặt ra những thách thức lớn cho xã hội.

Một trong những hệ lụy mà Việt Nam đang đứng trước là suy giảm năng suất lao động, thiếu hụt nguồn lực đóng góp vào bảo hiểm, y tế, và áp lực ngân sách cho chăm sóc người cao tuổi tăng mạnh. Từ năm 2011, Việt Nam đã bước vào giai đoạn già hóa dân số. Đến năm 2024, cả nước có khoảng 14,2 triệu người từ 60 tuổi trở lên. Con số này dự báo sẽ lên tới 18 triệu vào năm 2030, chiếm 25% dân số.

Chính sách nhà ở không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà còn là điều kiện tồn tại của một quốc gia trong tương lai. Đã đến lúc cần nhìn thẳng vào vấn đề và hành động quyết liệt để giải quyết tận gốc vấn đề nhà ở, động lực cốt lõi để người trẻ an cư, lạc nghiệp và sinh con. Đây không chỉ là thách thức của riêng người trẻ hay của chính sách nhà ở, mà còn là vấn đề tồn tại và phát triển bền vững của cả quốc gia.

Thông tin về thế hệ 3 Không đang được nhiều người tìm hiểu.

Chính sách nhà ở với người trẻ là một trong những giải pháp cần thiết.

Hiện tượng người trẻ ngày càng ít ăn phở, bún chả và các món ăn truyền thống khác đang trở nên phổ biến ở các thành phố lớn. Trong khi đó, các chuỗi ăn uống ngoại quốc như lẩu băng chuyền, bò nướng lại thu hút đông đảo giới trẻ. Sự chênh lệch này đặt ra một câu hỏi về nguyên nhân dẫn đến tình trạng này.

Gần đây, tôi có dịp đến một tiệm phở quen trên con phố nhỏ, nơi đã tồn tại gần 30 năm. Quán nổi tiếng với nước dùng ninh xương trong 8 tiếng và miếng nạm gầu ăn một lần là ghiền. Tuy nhiên, sau nhiều lần ngồi ăn, tôi nhận ra một điều kỳ lạ: hầu hết khách ra vào đều ngoài 40. Trong khi đó, các quán trà sữa, quán thức ăn nhanh, gà rán, lẩu băng chuyền… lại chật kín sinh viên, nhân viên văn phòng trẻ hơn.

Một trong những lý do chính dẫn đến sự chênh lệch này là đời sống đô thị, với guồng quay nhanh và sự tiện lợi làm chuẩn mực, khiến bữa sáng trở thành một phần của cuộc đua thời gian. Từ góc độ người bán, nhiều quán phở cũng không còn mặn mà với giới trẻ. Một bác chủ quán nói: ‘Tụi nhỏ lâu thật lâu mới đến ăn, giờ người già mới chịu ngồi lại ăn phở’.

Phở, theo cách vận hành của nhiều hàng quán hiện nay, mặc định là món ăn của thế hệ đi trước. Nhưng điều đáng nói hơn là sự đứt gãy. Phở không chỉ là món ăn, nó còn là biểu tượng. Nếu phở muốn tồn tại không chỉ như một biểu tượng hoài niệm, thì chính những người làm phở nói riêng và các món ăn truyền thống khác cần nhìn nhận lại cách đối thoại với thế hệ mới.

Có thể thấy, để thu hút giới trẻ, các món ăn truyền thống cần thay đổi cách phục vụ, cách tiếp cận và cách quảng cáo. Các chuỗi ăn uống ngoại quốc đã làm được điều này, họ đã tạo ra một không gian ăn uống trẻ trung, hiện đại và hấp dẫn. Trong khi đó, các quán phở truyền thống vẫn giữ nguyên cách phục vụ và không gian ăn uống, điều này đã khiến cho giới trẻ cảm thấy không phù hợp.

Nhìn chung, sự thay đổi trong cách ăn uống của giới trẻ là một điều bình thường, nhưng điều quan trọng là các món ăn truyền thống cần phải thích nghi và đổi mới để tiếp tục thu hút được khách hàng. Nếu không, các món ăn truyền thống sẽ dần bị lãng quên và chỉ còn tồn tại như một biểu tượng hoài niệm.