Phân biệt giữa ‘phản ánh’, ‘tố cáo’ và ‘báo cáo’ tham nhũng là một bước quan trọng trong việc xử lý và giải quyết các vụ việc liên quan đến tham nhũng. Tuy nhiên, nhiều người dân vẫn chưa hiểu rõ về các khái niệm này, dẫn đến những khó khăn trong thực tiễn. Một trường hợp gần đây tại tỉnh Đắk Nông cho thấy sự nhầm lẫn giữa ‘tố cáo’ và ‘phản ánh’ đã xảy ra.

Ông N.V.T, trú tại huyện Đắk R’lấp, đã gửi đơn đến cơ quan chức năng với nội dung cho rằng một cán bộ địa chính xã có dấu hiệu nhận tiền bồi dưỡng khi làm thủ tục tách thửa đất. Tuy nhiên, qua xác minh ban đầu, nội dung ông T trình bày chỉ là phản ánh về thái độ, cách ứng xử của cán bộ khi tiếp dân, không có căn cứ rõ ràng về hành vi vụ lợi hay trục lợi. Sự nhầm lẫn này đã gây ra khó khăn cho công tác tiếp nhận và xử lý thông tin.

Thanh tra tỉnh Lâm Đồng cho biết, thời gian qua, dù đã có quy định tương đối rõ ràng, nhưng thực tế, nhiều người dân vẫn chưa phân biệt được khái niệm khi thực hiện ‘phản ánh’, ‘tố cáo’ và ‘báo cáo’ về hành vi tham nhũng. Điều này dẫn đến nhiều hệ lụy trong thực tiễn, như đơn thư bị gửi sai thẩm quyền, nội dung không rõ ràng, gây khó khăn cho công tác tiếp nhận, phân loại và xử lý thông tin.

Luật Phòng, chống tham nhũng năm 2018 không cung cấp giải thích từ ngữ cũng như không phân biệt sự khác nhau giữa ‘phản ánh’, ‘tố cáo’ và ‘báo cáo’ về hành vi tham nhũng. Tuy nhiên, các văn bản pháp luật hiện hành về giải thích đối với ‘phản ánh’, ‘tố cáo’, ‘báo cáo’ cho thấy có nhiều yếu tố khác biệt.

Tố cáo được hiểu là việc cá nhân báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật của bất kì cơ quan, tổ chức, cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Phản ánh là việc công dân cung cấp thông tin, trình bày ý kiến, nguyện vọng, đề xuất giải pháp với cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền về những vấn đề liên quan đến việc thực hiện chủ trương, đường lối, chính sách, pháp luật, công tác quản lý trong các lĩnh vực đời sống xã hội thuộc trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân đó.

Báo cáo là một loại văn bản hành chính của cơ quan, tổ chức, cá nhân để thể hiện tình hình, kết quả thực hiện công việc nhằm giúp cho cơ quan, người có thẩm quyền có thông tin phục vụ việc phân tích, đánh giá, điều hành và ban hành các quyết định quản lý phù hợp.

Có thể hiểu ‘tố cáo tham nhũng’ là việc cá nhân báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi của người có chức vụ, quyền hạn đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn đó vì vụ lợi. ‘Phản ánh tham nhũng’ là việc cá nhân, tổ chức cung cấp thông tin, trình bày ý kiến, nguyện vọng, đề xuất giải pháp với cơ quan, tổ chức, đơn vị, cá nhân có thẩm quyền về những vấn đề liên quan đến hành vi tham nhũng. ‘Báo cáo tham nhũng’ là trình bày sự việc, tình hình hoặc ý kiến của cán bộ, công chức, viên chức, người lao động, chiến sĩ trong lực lượng vũ trang khi phát hiện hành vi tham nhũng trong cơ quan, tổ chức, đơn vị nơi mình công tác.

Giám đốc Cục phòng chống tham nhũng quốc gia Ukraine (NABU), Semen Kryvonos, vừa lên tiếng chỉ trích quyết định mới của chính quyền liên quan đến việc kiểm soát cơ quan phòng chống tham nhũng. Quyết định này đã gây ra sự phẫn nộ trong công chúng Ukraine và làm dấy lên lo ngại về tính độc lập của các cơ quan chống tham nhũng.

Ngày 22 tháng 7, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã ký thông qua luật thu hồi quyền tự chủ đối với NABU và Văn phòng Công tố Chống tham nhũng chuyên biệt (SAPO). Theo đó, Ukraine trao cho tổng công tố, vị trí do Tổng thống Zelensky bổ nhiệm, quyền kiểm soát chặt chẽ 2 cơ quan trên. Quy trình ký duyệt luật này được đánh giá là chóng vánh bất thường. Dự luật kiểm soát NABU và SAPO được quốc hội Ukraine đưa ra tại phiên họp sáng 22 tháng 7 và chỉ mất 2 tiếng để các nghị sĩ bỏ phiếu thông qua.

Ngay lập tức, công chúng Ukraine đã phẫn nộ và xuống đường biểu tình phản đối việc chính phủ Ukraine muốn kiểm soát cơ quan chống tham nhũng. Các đối tác phương Tây cũng bày tỏ quan ngại trước động thái trên của Kyiv. Để xoa dịu dư luận và đồng minh, ông Zelensky ngày 24 tháng 7 đã đề xuất dự luật khôi phục quyền tự chủ cho NABU và SAPO. Tuy nhiên, hình ảnh và uy tín của nhà lãnh đạo Ukraine đã bị tổn hại nghiêm trọng.

NABU và SAPO là 2 cơ quan chống tham nhũng độc lập được Ukraine thành lập từ năm 2014. Việc đặt các cơ quan trên dưới quyền kiểm soát của chính phủ dấy lên những lo ngại ông Zelensky có thể tác động đến quá trình điều tra và bao che những người thân cận. Các nhà phân tích chính trị nhận định Ukraine đã tự làm khó mình, trong bối cảnh họ đang rất cần sự ủng hộ của phương Tây trong giai đoạn then chốt của cuộc xung đột với Nga.

Trong khi đó, tình hình chiến trường Ukraine vẫn đang diễn ra căng thẳng. Tổng thống Zelensky ngày 25 tháng 7 nói lực lượng Ukraine đang giao tranh căng thẳng với lực lượng Nga xoay quanh TP.Pokrovsk (tỉnh Donetsk, miền đông Ukraine). Tại cuộc họp Hội đồng Bảo an LHQ ngày 25 tháng 7, Đại sứ Mỹ Dorothy Shea đã thúc giục các quốc gia, trong đó nêu đích danh Trung Quốc, dừng xuất khẩu hàng hóa lưỡng dụng cho Nga. Washington cho rằng hoạt động xuất khẩu trên đã giúp Moscow phát triển công nghiệp và tăng cường năng lực tấn công Ukraine bằng tên lửa và máy bay không người lái (UAV).

Phó đại diện thường trực Trung Quốc tại LHQ Cảnh Sảng phản bác rằng Trung Quốc luôn kiểm soát chặt chẽ hoạt động xuất khẩu hàng lưỡng dụng, bao gồm xuất khẩu UAV. Liên Hợp Quốc đã nhiều lần kêu gọi các quốc gia thành viên tuân thủ các nghị định thư về xuất khẩu hàng hóa lưỡng dụng và tránh các hành động có thể làm gia tăng căng thẳng trong khu vực.