Việc chứng kiến hành vi phản bội từ người khác có thể ảnh hưởng đến mức độ sẵn sàng ngoại tình của chính chúng ta. Một nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng việc tiếp xúc với hành vi ngoại tình từ những người xung quanh có thể làm thay đổi cách chúng ta nhìn nhận về các chuẩn mực xã hội liên quan đến sự thủy chung.

Khi thấy rằng nhiều người khác đang tham gia vào các mối quan hệ ngoài luồng, cảm giác về sự phản bội có thể trở nên bình thường hơn trong tâm trí của chúng ta. Điều này dẫn đến một câu hỏi lớn: Liệu chúng ta có thể dễ dàng chấp nhận việc phản bội nếu xung quanh mình có quá nhiều người làm điều tương tự? Việc tiếp xúc với hành vi ngoại tình từ những người xung quanh có thể làm giảm sự khao khát và cam kết với người bạn đời hiện tại, đồng thời làm tăng sự hứng thú với những đối tượng hấp dẫn khác.

Một nghiên cứu cho thấy rằng khi nhận thức về việc ngoại tình trở nên phổ biến, nhiều người có xu hướng cảm thấy rằng hành vi này không còn là điều gì quá nghiêm trọng. Các nghiên cứu đã được thực hiện để đánh giá tác động của việc tiếp xúc với hành vi ngoại tình đến mức độ sẵn sàng phản bội. Trong một nghiên cứu, các sinh viên đại học tại Israel, đang trong mối quan hệ ít nhất 4 tháng, được cho xem một đoạn video cung cấp hai con số khác nhau về mức độ phổ biến của ngoại tình: 86% hoặc 11%. Sau đó, người tham gia được yêu cầu viết về một tưởng tượng tình dục liên quan đến người khác, không phải bạn đời hiện tại.

Kết quả cho thấy việc thao túng nhận thức về mức độ phổ biến của ngoại tình không ảnh hưởng rõ rệt đến ham muốn dành cho bạn đời hiện tại hay với một người khác. Tuy nhiên, một nghiên cứu khác đã cho thấy rằng những sinh viên trong mối quan hệ dị tính ít nhất 12 tháng được đọc một “lời thú tội” về hành vi ngoại tình có xu hướng trả lời “có” với nhiều ảnh hơn, cho thấy họ dễ rung động với nhiều người lạ hơn so với nhóm chỉ đọc về gian lận học đường.

Nghiên cứu thứ ba đã đi sâu vào việc ảnh hưởng của thông tin về ngoại tình đến mức độ cam kết trong các mối quan hệ hiện tại. Những sinh viên trong mối quan hệ ít nhất 4 tháng được đọc kết quả khảo sát cho thấy 85% người được hỏi đã từng ngoại tình. Sau đó, họ tương tác với một trợ lý nghiên cứu qua nền tảng nhắn tin. Kết quả cho thấy, những người được tiếp xúc với thông tin về ngoại tình trong tình yêu cảm thấy ít gắn bó với mối quan hệ hiện tại hơn so với nhóm đọc về gian lận học đường. Ngoài ra, dù thuộc nhóm nào, nam giới cũng thể hiện mức độ cam kết thấp hơn nữ giới.

Các tác giả của nghiên cứu lý giải rằng việc tiếp xúc với ngoại tình, qua lời kể, hình ảnh hay các nghiên cứu, có thể khiến hành vi ấy trở nên “bình thường hóa”, và do đó, làm lung lay sự vững chắc trong các mối quan hệ hiện tại. Khi ngoại tình được xem là chuyện thường tình, ta có thể không còn quá tha thiết trong việc bảo vệ tình yêu đang có, khiến bản thân dễ sa vào những mối quan hệ ngoài luồng.

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, khi mà công nghệ và mạng xã hội ngày càng phát triển, việc tiếp cận thông tin về ngoại tình trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Những câu chuyện về tình yêu vụng trộm, những hình ảnh đầy quyến rũ trên mạng xã hội có thể tạo ra những cám dỗ không thể cưỡng lại. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến cá nhân mà còn tác động đến toàn bộ cấu trúc của các mối quan hệ trong xã hội.

Khi mà ngoại tình trở thành một chủ đề phổ biến, liệu chúng ta có thể giữ vững những giá trị truyền thống về tình yêu và sự chung thủy? Hay chúng ta sẽ dễ dàng chấp nhận những hành vi phản bội như một phần của cuộc sống? Mặc dù nghiên cứu này đã mở ra một góc nhìn mới về hành vi ngoại tình, nhưng để hiểu rõ hơn về tác động của việc tiếp xúc với hành vi ngoại tình đối với sự sẵn sàng phản bội trong thực tế, vẫn cần thêm nhiều nghiên cứu sâu rộng hơn trong tương lai.

Trong xã hội hiện đại, một hiện tượng đáng buồn đang diễn ra ở nhiều gia đình: cha mẹ và con cái sống chung nhưng ngày càng xa cách về mặt tình cảm. Hiện tượng này được gọi là ‘family estrangement’ (xa cách nội tâm trong gia đình). Mặc dù vẫn cùng ăn cơm, vẫn chào hỏi mỗi ngày, nhưng khoảng cách giữa nhiều bậc cha mẹ và con cái ngày càng lớn dần mà không ai kịp nhận ra.

Không có cãi vã, không xung đột, nhưng họ chỉ đơn giản là không còn chuyện gì để nói. Một bà mẹ 43 tuổi chia sẻ rằng con trai cô ‘ngoan’, chưa từng khiến cô phiền lòng, nhưng càng lớn càng xa cách mẹ. Con trai cô cứ về tới nhà là đóng cửa phòng, mẹ gọi ăn cơm cũng chỉ đáp ‘dạ’. Ngồi ăn chưa xong đã rút điện thoại ra lướt. Hỏi gì cũng trả lời cụt lủn. Cô thấy con ngay trước mắt mà như đang dần biến mất khỏi đời mình.

Theo báo cáo của tổ chức Stand Alone (Anh), có tới 1/4 người trẻ trưởng thành từng có giai đoạn ‘xa cách hoàn toàn’ với cha mẹ về mặt cảm xúc, dù vẫn đang sống cùng mái nhà. Tại Trung Quốc, một nghiên cứu đăng trên Frontiers in Psychology năm 2023 cũng chỉ ra rằng các sinh viên có sự kết nối gia đình thấp sẽ dễ rơi vào trạng thái cô đơn và trầm cảm hơn gấp đôi so với nhóm có nền tảng giao tiếp tích cực.

Theo lý thuyết gắn bó cảm xúc (attachment theory), trẻ lớn lên trong môi trường mà cảm xúc bị xem nhẹ hoặc bị kiểm soát quá mức sẽ dần phát triển kiểu gắn bó ‘né tránh’ (avoidant): không chia sẻ, không kết nối và tự rút vào thế giới riêng. Sự hiện diện thể chất như cùng ăn cơm, ngủ chung nhà không đồng nghĩa với sự hiện diện tình cảm. Thói quen ‘phubbing’ (lơ người đối diện vì chăm chú vào điện thoại) cũng là yếu tố khiến trẻ cảm thấy mình không còn là ưu tiên trong mắt người lớn.

Không ít phụ huynh cảm thấy hụt hẫng khi thấy con cái ít nói, ít tâm sự. Họ cho rằng mình đã hy sinh rất nhiều, tại sao lại bị con ‘bỏ rơi’ về mặt cảm xúc? Theo chuyên gia tâm lý học phát triển, vấn đề không nằm ở việc ‘thiếu quan tâm’ mà là ở cách quan tâm sai thời điểm, sai phương pháp. Nhiều cha mẹ hay hỏi ‘Hôm nay được mấy điểm?’, ‘Học đến đâu rồi?’… nhưng lại ít khi hỏi ‘Dạo này con có vui không?’, ‘Hôm nay con thế nào?’…

Dần dà, trong mắt con, cha mẹ dường như chỉ quan tâm đến thành tích mà không phải con người thật của mình. Áp lực thành công, sự kỳ vọng và nhịp sống quá nhanh khiến những cuộc trò chuyện chân thành dần biến mất. Dù không có một tiếng la mắng, vẫn có hàng trăm lần im lặng làm tổn thương.

Để ‘gặp lại’ con trong chính ngôi nhà của mình, các chuyên gia tâm lý học gia đình khuyến nghị một số cách sau: Tạo ra những khoảng thời gian ‘không kỳ vọng’, lắng nghe mà không phản ứng vội, thiết lập lại ‘những nghi thức gia đình’, và chấp nhận sự thay đổi như một phần của trưởng thành.

Trong thời đại công nghệ số hiện nay, nhiều ngành học đang có cơ hội phát triển mạnh mẽ và được dự đoán sẽ bùng nổ trong 10-20 năm tới. Khi nhắc đến công nghệ, mọi người thường nghĩ đến các ngành học như Khoa học máy tính, Khoa học dữ liệu, Công nghệ robot hay Kỹ thuật phần mềm. Tuy nhiên, cũng có những ngành học khác tưởng chừng không liên quan trực tiếp đến công nghệ nhưng lại đang âm thầm hưởng lợi và mở ra cơ hội nghề nghiệp rộng lớn.

Dưới đây là 5 ngành học đang ‘hưởng ké’ nhưng lại mở ra cơ hội nghề nghiệp rộng lớn, thậm chí còn dễ tiếp cận hơn với nhiều học sinh phổ thông không thiên về kỹ thuật nặng.

1. Logistics và Quản lý chuỗi cung ứng: Ngành này đã trải qua một sự thay đổi lớn khi AI và dữ liệu lớn được áp dụng vào mọi khâu từ dự báo nhu cầu, theo dõi hàng hóa, quản lý tồn kho cho tới tối ưu tuyến đường. Các chuyên viên logistics hiểu công nghệ vừa giỏi quản lý vận hành, vừa có tư duy số hóa đang có cơ hội phát triển lớn.

2. Marketing số: Ngành Marketing số (Digital Marketing) trở thành điểm giao thoa thú vị giữa tư duy sáng tạo và kỹ năng phân tích dữ liệu. Người làm marketing buộc phải hiểu dữ liệu và biết cách phân tích tệp khách hàng, tối ưu chiến dịch bằng công nghệ. Đây là một lĩnh vực đang ngày càng phát triển và có nhu cầu cao về nhân sự.

3. Ngôn ngữ học tính toán: Ngành Ngôn ngữ học tính toán vốn nằm giao thoa giữa Ngôn ngữ học và Khoa học máy tính bỗng trở thành mảnh đất màu mỡ nhờ sự phát triển mạnh mẽ của AI. Sinh viên ngành này học về cấu trúc ngôn ngữ, dịch máy, phân tích cảm xúc, gán nhãn văn bản, xây dựng chatbot… Đây là một ngành học kết hợp giữa ngôn ngữ và công nghệ, mở ra nhiều cơ hội nghề nghiệp trong lĩnh vực công nghệ và ngôn ngữ.

4. Thiết kế trải nghiệm người dùng (UX/UI): Ngành UX/UI hiện nay không chỉ còn là ‘mỹ thuật số’, mà đã phát triển thành lĩnh vực nghiên cứu hành vi, phân tích thói quen và thử nghiệm trên nền tảng dữ liệu lớn. Các chuyên viên UX/UI phải có kỹ năng thiết kế và phân tích dữ liệu để tạo ra trải nghiệm người dùng tốt nhất.

5. Tâm lý học: Ngành Tâm lý học hiện đại đang ngày càng gắn chặt với công nghệ. Các chuyên gia tâm lý hiểu cách con người suy nghĩ và phản ứng đang có cơ hội phát triển lớn trong lĩnh vực công nghệ, giáo dục, trị liệu… Ngành học này giúp chúng ta hiểu rõ hơn về con người và cách họ tương tác với công nghệ.

Những ngành học này có thể không quá ‘kỹ thuật’, nhưng nếu được đào tạo bài bản và cập nhật công nghệ thường xuyên, bạn sẽ trở thành nhân sự mà cả thị trường đang khao khát vì vừa hiểu con người, vừa biết cách dùng công nghệ để phục vụ con người.

Nhiều phụ huynh hiện nay đang lo lắng về thói quen của con mình khi không thích dọn dẹp và thường để giường ngủ bừa bộn. Tuy nhiên, các nghiên cứu tâm lý gần đây đã chỉ ra rằng sự bừa bộn có thể có tác động tích cực đến sự sáng tạo của trẻ. Một nghiên cứu được thực hiện bởi nhà tâm lý học Vohs vào năm 2023 đã chỉ ra rằng những người ở trong môi trường bừa bộn có khả năng sáng tạo cao hơn 30% so với những người ở trong môi trường gọn gàng.

Cụ thể, trong nghiên cứu này, 48 người tham gia đã được yêu cầu liệt kê những công dụng sáng tạo của quả bóng bàn trong một căn phòng ‘gọn gàng’ hoặc ‘bừa bộn’. Kết quả cho thấy số lượng và chất lượng ý tưởng sáng tạo do nhóm phòng bừa bộn đề xuất cao hơn đáng kể. Ngoài ra, một nghiên cứu mở rộng khác cũng chỉ ra rằng những người có giường bừa bộn đánh giá khả năng sáng tạo của mình cao hơn 50% so với những người có giường gọn gàng. Điều này cho thấy rằng môi trường hỗn loạn có thể trực tiếp thúc đẩy tư duy phân kỳ, cho phép mọi người thoát khỏi khuôn khổ trong thời gian ngắn và có khả năng liên tưởng tự do.

Về cơ bản, một môi trường hỗn loạn truyền đi các tín hiệu ‘ngẫu nhiên’, và các tín hiệu ngẫu nhiên trong một môi trường hỗn loạn kích thích mạng lưới tư duy của con người. Ví dụ, kích thích tư duy sáng tạo, tư duy số không,… Tư duy từ con số không bắt nguồn từ khái niệm lập ngân sách từ con số không vào những năm 1970. Nó đề cập đến một cách suy nghĩ xem xét lại các vấn đề từ đầu bằng cách thoát khỏi khuôn khổ và kinh nghiệm hiện có. Cách suy nghĩ này ủng hộ việc gạt bỏ dữ liệu lịch sử và khuôn khổ hiện có và tái cấu trúc bản chất của thông tin hiện có. Mục đích của chế độ tư duy này là tìm kiếm sự đổi mới.

Ba đặc điểm của tư duy từ con số không là thiết lập lại từ đầu, định hướng mục tiêu và đột phá sáng tạo. Một môi trường hỗn loạn về cơ bản là một sự thiết lập lại, khiến các quy tắc và môi trường có trật tự trở nên ngẫu nhiên, cho phép mọi người tìm ra các giải pháp mới trong sự hỗn loạn. Con đường cơ bản của sự sáng tạo do sự hỗn loạn mang lại là môi trường định hình lại các mô hình nhận thức thông qua tính dẻo của não.

Rối loạn làm suy yếu cảm giác kiểm soát và kích hoạt mạng lưới chế độ mặc định/ACC của vỏ não vành trước DMN, do đó thúc đẩy các mối liên kết không liên quan từ xa và giải phóng tư duy khác biệt và sáng tạo của mọi người. Tuy nhiên, mọi thứ đều quá mức, và trong khi sự hỗn loạn phá vỡ sự cân bằng mang đến những ý tưởng tuyệt vời, nó cũng đi kèm với một số ‘rủi ro’ nhất định.

Ví dụ, một loạt hiệu ứng cửa sổ vỡ xuất hiện trong tâm lý học. Khi con người ở trong môi trường hỗn loạn trong thời gian dài, chức năng thùy trước trán của họ sẽ bị ức chế. Ngoài ra, môi trường lộn xộn sẽ làm tăng quá tải cảm giác ở một mức độ nhất định, làm tăng mức cortisol của một người, ức chế trạng thái thư giãn cần thiết cho tư duy sáng tạo và không có lợi cho tư duy phân kỳ.

Tóm lại, sự bừa bộn trong phòng sẽ có tác động đa chiều đến con người, vừa có lợi vừa có hại. Chúng ta cũng nên có thái độ biện chứng khi xem xét kết luận, bởi vì không bao giờ có một câu trả lời chuẩn mực cho việc làm thế nào để đạt được sự sáng tạo. Để tìm hiểu thêm về các nghiên cứu và phương pháp kích thích sáng tạo, bạn có thể tham khảo trang web của viện nghiên cứu tâm lý hoặc các bài viết nghiên cứu trên Research.com.

Chứng rối loạn tiền bạc, hay còn gọi là “money dysmorphia”, đang ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt là trong giới trẻ. Tình trạng này xảy ra khi một người có cái nhìn sai lệch hoặc méo mó về tình hình tài chính của bản thân, dẫn đến cảm giác bất an hoặc thiếu thốn về tiền bạc, dù cuộc sống vẫn đang ổn định. Các chuyên gia tài chính và tâm lý học cho biết rằng chứng rối loạn tiền bạc có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân, bao gồm khủng hoảng tài chính trong quá khứ, áp lực xã hội, hoặc thậm chí là từ quá trình nuôi dạy thời thơ ấu.

Các dấu hiệu của chứng rối loạn tiền bạc có thể bao gồm việc luôn lo lắng về việc không có đủ tiền, ám ảnh về những khoản chi tiêu nhỏ nhặt, né tránh mọi hình thức chi tiêu, so sánh tình hình tài chính với người khác, tránh nói chuyện về tiền bạc do lo lắng, hoặc cảm thấy tội lỗi và xấu hổ sau khi chi tiêu. Những dấu hiệu này không chỉ ảnh hưởng đến tâm lý mà còn có thể tác động tiêu cực đến cách quản lý tài chính và lối sống của một người.

Nguyên nhân của chứng rối loạn tiền bạc rất đa dạng và có thể phát sinh từ nhiều nguồn khác nhau. Các vấn đề về bất ổn kinh tế, văn hóa so sánh, hối hả gia tăng, chấn thương trong quá khứ, và các khuynh hướng cá nhân đều có thể góp phần vào tình trạng này. Đặc biệt, các thế hệ trẻ ngày nay có khả năng mắc chứng rối loạn tiền bạc cao hơn so với các thế hệ trước do dành nhiều thời gian trên mạng xã hội. Tại đây, họ thường xuyên tiếp xúc với những hình ảnh về cuộc sống sang chảnh, du lịch khắp nơi, và các tiêu chuẩn sống cao, điều này có thể tạo ra áp lực và cảm giác không đủ.

Ở Việt Nam, thời lượng sử dụng mạng xã hội trung bình mỗi ngày của giới trẻ lên đến 7 giờ, một con số đáng báo động. Việc tiếp xúc thường xuyên với mạng xã hội có thể làm gia tăng nguy cơ rối loạn tiền bạc. Các chuyên gia khuyến cáo rằng giới trẻ cần có cái nhìn trung thực về tài chính, đặt mục tiêu rõ ràng, lập kế hoạch tài chính cụ thể, và quan trọng nhất là luôn để mắt tới tình hình tài chính cá nhân. Việc quản lý tài chính một cách có hiệu quả và biết cách cân bằng giữa chi tiêu và tiết kiệm là chìa khóa để giảm thiểu chứng rối loạn tiền bạc.

Để đối phó với chứng rối loạn tiền bạc, các chuyên gia tài chính và tâm lý học khuyên rằng mọi người cần xem tiền là công cụ, xác định nguồn cơn lo lắng, và thay đổi góc nhìn về tiền bạc. Họ cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc cẩn thận với thông tin trên mạng xã hội, đánh giá thực trạng tài chính cá nhân một cách chính xác, học cách biết ơn những gì mình đang có, và xóa bỏ sớm các “điểm mù” về tài chính. Bình thường hóa các cuộc trò chuyện về tiền bạc và tìm kiếm sự hỗ trợ từ chuyên gia trị liệu hoặc cố vấn tài chính cũng là những cách giúp giải quyết chứng rối loạn tiền bạc một cách hiệu quả.

Cuối cùng, nhận thức và hiểu biết về chứng rối loạn tiền bạc là bước đầu tiên quan trọng để giải quyết vấn đề này. Bằng cách trang bị kiến thức về quản lý tài chính, xây dựng một mối quan hệ lành mạnh với tiền bạc, và hỗ trợ từ các chuyên gia, mọi người có thể giảm thiểu lo lắng về tài chính và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Thạc sĩ Tâm lý học Phạm Thị Thu Huyền, nguyên giảng viên Trường Đại học Tân Trào (Tuyên Quang), đã chia sẻ về cách giúp học sinh giảm thiểu áp lực tâm lý khi nhận kết quả chưa tốt trong Kỳ thi tốt nghiệp THPT 2025. Kỳ thi này là một bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời, và không phải ai cũng đạt được kết quả như mong muốn. Điều quan trọng là học sinh cần cố gắng để không bị ‘chìm đắm’ vào những gì đã qua. Thay vào đó, họ nên tập trung vào tương lai và tìm cách để cải thiện bản thân.

Thạc sĩ Tâm lý học Phạm Thị Thu Huyền cho rằng, để có kết quả tốt hay chưa tốt không chỉ phụ thuộc vào yếu tố chủ quan mà còn có những yếu tố khách quan. Học sinh nên nhìn nhận kết quả một cách nghiêm túc, khách quan và chân thật nhất. Nếu bản thân chưa thật sự nỗ lực, họ nên tiếp tục hướng về tương lai bằng sự nỗ lực cao hơn nữa. Đồng thời, họ cần giữ tinh thần lạc quan và tin rằng luôn có cơ hội mới đang chờ đợi.

Gia đình và các bậc phụ huynh cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp học sinh giảm thiểu áp lực tâm lý. Họ cần có sự quan tâm, cảm thông và sẻ chia nhiều hơn để giúp con em mình có thể bình tâm và tiếp tục có lựa chọn đúng đắn nhất cho con đường tương lai phía trước.

Thạc sĩ Tâm lý học Phạm Thị Thu Huyền nhấn mạnh rằng phụ huynh chỉ nên định hướng chứ không nên áp đặt con em mình. Họ cần lắng nghe suy nghĩ và nguyện vọng của con, tôn trọng sự lựa chọn của con và giúp con phát huy tối đa nội lực của mình.

Nhìn chung, việc giúp học sinh giảm thiểu áp lực tâm lý sau kỳ thi tốt nghiệp là một quá trình đòi hỏi sự tham gia của nhiều bên, bao gồm cả học sinh, gia đình và nhà trường. Bằng cách nhìn nhận kết quả một cách tích cực, tập trung vào tương lai và nhận được sự hỗ trợ từ gia đình và bạn bè, học sinh có thể vượt qua áp lực tâm lý và tiếp tục phát triển trong tương lai.