Trong thành phố Huế yên bình, một “thành phố lăng mộ” xa hoa và cổ kính đã được xây dựng trên diện tích lên đến 40.000m², với hàng nghìn ngôi mộ lớn nhỏ. Nghĩa trang An Bằng, thuộc xã Phú Vinh, cách trung tâm TP Huế khoảng 35km về phía Đông, là nơi sở hữu những ngôi lăng mộ nguy nga và lộng lẫy hơn cả những ngôi nhà ở.
Những ngôi lăng mộ này được xây dựng theo kiến trúc của cung điện, đền đài, với sự giao thoa giữa vẻ đẹp cổ kính và hiện đại. Người thợ đã lấy cảm hứng từ kiến trúc lăng tẩm vua chúa triều Nguyễn, đặc biệt là lăng vua Khải Định, để sáng tạo ra những công trình độc đáo.
Mỗi lăng mộ đều được xây dựng với sự kết hợp giữa kiến trúc Đông – Tây, mang đậm tính độc đáo và cổ kính. Một số lăng mộ được thiết kế như những cung điện thu nhỏ, với cổng tam quan, mái ngói lưu ly, câu đối, bia đá và các linh vật như lân, ly, quy, phụng.
Một trong những điểm nổi bật của kiến trúc lăng tẩm tại đây là trụ biểu, chứa đựng chiều sâu văn hóa. Với hình khối đồ sộ, hoa văn cầu kỳ và màu sắc rực rỡ, trụ biểu thường được đặt đối xứng hai bên cổng lăng. Không chỉ đánh dấu không gian thiêng liêng ngăn cách giữa cõi âm và cõi dương, trụ biểu còn thể hiện sự kính trọng đối với người đã khuất.
Trên thân trụ thường được khắc câu đối bằng chữ Hán hoặc Quốc ngữ, ca ngợi đức hạnh và công lao của người đã mất. Qua đó, người ta có thể thấy được tầm quan trọng của việc tỏ lòng biết ơn và kính trọng đối với những người đã khuất.
Các lăng mộ tại đây được xây dựng bằng vật liệu cổ truyền như gạch, gỗ và đá. Qua bàn tay của những người thợ lành nghề, các mảnh gốm màu, thủy tinh được phối hợp độc đáo để tạo nên những họa tiết và hình dạng độc đáo. Sự tỉ mỉ và kỳ công trong từng chi tiết đã tạo nên một “thành phố lăng mộ” giàu tính nghệ thuật.
Một trong những chi tiết đặc biệt tại đây là việc sử dụng chén bát để tạo nên những mảnh vỡ khảm lên các lăng mộ. Người ta có thể chi vài chục triệu, thậm chí cả vài trăm triệu đồng để mua chén bát mới về và đập ra lấy mảnh vỡ để khảm lên các lăng mộ, tạo nên những hoa văn độc đáo. Điều này cho thấy sự sáng tạo và cầu kỳ trong việc xây dựng những công trình này.
Những con vật linh, biểu tượng hoa cỏ, vật báu và mẫu chữ điều là biểu hiện nội tâm, mang hàm ý kính quỷ thần, trọng quyền tước, ước nguyện hạnh phúc và phồn vinh. Đề tài trang trí ở khu lăng mộ này hầu hết mang tính chất biểu trưng, nhằm thể hiện sự cao quý trong nền nghệ thuật truyền thống.
Sự kết hợp giữa kiến trúc, nghệ thuật và tâm sự của người thợ đã tạo nên một “thành phố lăng mộ” độc đáo và giàu tính trang trí. Nghĩa trang An Bằng không chỉ là nơi an nghỉ của những người đã khuất mà còn là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo, thể hiện sự sáng tạo và tâm huyết của người thợ Việt Nam.
